Pytanie zadane przez naszego Czytelnika. - Jestem emerytką, opiekuję się swoją córką, która ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Orzeczenie ustalone jest na stałe a niepełnosprawność istnieje u córki od urodzenia. Mam niską emeryturę. Wystąpiłam z wnioskiem o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Otrzymałam decyzję odmowną, z uwagi na to, że mam ustalone prawo do emerytury. Czy coś można z tym zrobić?
Odpowiedź radców prawnych:
Problem tkwi w literalnym brzmieniu oraz wykładni przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.
Zgodnie z zapisami art. 17 tejże ustawy, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje m.in. matce, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Jednocześnie w tym przepisie jest mowa, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone m.in. prawo do emerytury czy renty (art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych).
W sprawie osób w analogicznej sytuacji jak czytelniczka, mających jednak przyznane prawo do renty, wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 26 czerwca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1257). Zgodnie z tym wyrokiem art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych, w zakresie, w jakim stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, został uznany za niezgodny z art. 71 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Utrata mocy tego przepisu w tym zakresie nastąpiła z dniem 9 stycznia 2020 r.
Jednak pytająca nie jest rencistką lecz emerytką.
W tym przypadku warto sięgnąć do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 stycznia 2020 r. (I OSK 2392/19), w którym Sąd ten stwierdził, że taka wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a), która pozbawiałaby w całości prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osoby mające ustalone prawo do emerytury w wysokości niższej niż to świadczenie, jest niewłaściwa. Osoby takie mają prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości różnicy pomiędzy jego wysokością a wysokością otrzymywanej emerytury. Oczywiście jest to jedynie pogląd NSA, lecz warto mieć go na uwadze przy przygotowywaniu ewentualnego odwołania od wydanego rozstrzygnięcia. Tym bardziej, że pogląd ten był prezentowany również w wyrokach innych składów sądów administracyjnych.
Ponadto można także rozważyć złożenie wniosku o zawieszenie świadczenia emerytalnego celem uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego w wyższej wysokości.
Niniejsza opinia porusza jedynie część zagadnień związanych z kwestią możliwości uzyskania przedmiotowego świadczenia – dalsze informacje można uzyskać w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.
Porada została przygotowana przez radców prawnych z ramienia Fundacji Auditorium z siedzibą we Wrześni, która w 2021 roku w ramach realizacji zadania zleconego z zakresu administracji rządowej prowadzi punkt Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego w Starostwie Powiatowym w Krotoszynie oraz punkt Nieodpłatnego Poradnictwa Prawnego w internacie Zespołu Szkół Ponadpodstawowych im. Józefa Marcińca w Koźminie Wielkopolskim (zadanie finansowane z dotacji celowej budżetu państwa).
